Zon, Maan en Aarde op een rij voor Proba-2

gepost: 04 Jan, 2011 -- English version -- Version Française

the movie - wordt aangepast wanneer nieuwe beelden naar beneden gekomen en verwerkt zijn

4 januari 2011: de ESA Proba-2 microsatelliet was getuige van een speciale configuratie van hemellichamen. De Zon, Maan en de Aarde stonden op 1 rij voor de ogen van de satelliet - de opening van de science fiction klassieker 2001, a space odyssey in het echt. De Maan belemmerde deels het zicht van Proba-2 op de Zon. De satelliet die de Zon observeert, kreeg een gedeeltelijke zonne-eclips te zien. Op datzelfde ogenblik vloog Proba-2 in de schaduw van de Aarde waardoor de satelliet ook een zonsondergang cadeau kreeg. Op dat moment stonden de Zon, de Maan, de Aarde en Proba-2 op 1 lijn in de ruimte. 'Dit is een spectaculaire gebeurtenis,' weet Bogdan Nicula van de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) ons te zeggen. Hij berekende waar en wanneer deze dubbele eclips zou plaatsvinden. 'Het is een uitstekende oefening om de baan en de relatieve posities van deze hemellichamen te modelleren.' De beelden van de video werden gemaakt door de telescoop SWAP - ontworpen door Centre Spatiale de Liège, CSL, de operationele activiteiten zijn voor rekening van de KSB. SWAP is een Extreem Ultraviolet (EUV)-zonnekijker aan boord van Proba-2. De telescoop maakt beelden van de explosieve en dynamische laag van de corona net boven het zonne-oppervlak. Tijdens de eclipse wordt het zicht van SWAP geleidelijk aan zwakker. De aardatmosfeer absorbeert geleidelijk aan steeds meer EUV licht. Het resultaat is een serie van geleidelijk aan gedimde EUV-beelden. Dit is een EUV-zonsondergang. Uiteindelijk vliegt Proba-2 in de schaduw van de Aarde waardoor de Zon helemaal uit het zicht verdwijnt. Nadat de satelliet door de schaduw is gevlogen, neemt deze de Zon terug waar in EUV: eerst zwak, daarna steeds helderder. Dit is een EUV-zonsopgang. Op dat punt van de satellietbaan staat de Maan niet meer in het zicht van de Zon en ziet SWAP geen zonne-eclips meer. 'We moesten erg hard ons best doen opdat er zeker niets zou mislopen tijdens het richten van de satelliet.' vertelt David Berghmans, SWAP's principal investigator. Proba-2 is kleiner dan 1 kubieke meter en SWAP heeft slechts de grootte van een doos waarin een paar laarzen passen. 'Hoe klein de telescoop ook is, het resultaat spreekt voor zich. En, voor zover ik weet, hebben de Maya's niets onheilspellend gezegd wanneer deze configuratie zich voordoet.' LYRA, Proba-2's tweede zonneinstrument dat de zonnestraling in 4 golflengten meet, maakt handig gebruik van deze EUV-zonsopkomst/ondergang. Marie Dominique, LYRA's principal investigator: 'Wanneer de EUV-zonsondergang en opkomst SWAP parten speelt, meten we dankzij LYRA de hoeveelheid EUV zonlicht dat door de aardatmosfeer gaat. Dit helpt ons om de atmosferische deeltjes te bepalen.' Eclips seizoen van Proba-2 Je kan een zonne-eclips zien vanop Aarde wanneer de Maan tussen de Zon en de Aarde staat. De Maan draait in 27 dagen rond de Aarde. Maar het Maan-Aarde baanvlak maakt een hoek van 5 graden met het vlak waarin de Aarde rond de Zon beweegt. Het is dus niet zo dat de Maan elke 27 dagen exact tussen de Zon en de Aarde staat. Satellieten echter kunnen veel vaker een eclips waarnemen. Proba-3, een toekomstige ESA missie bestaat uit 2 satellieten. Eén van de twee satellieten zal steeds tussen de Zon en de andere satelliet vliegen en zo zorgen voor een artificiële eclips zodat de ijle buitenste laag van de zonneatmosfeer continue kan bestudeerd worden. De baan van Proba-2 werd zo gekozen dat de satelliet een goed zicht heeft op de Zon. Maar tijdens het winterseizoen neemt Proba-2 tijdens elke baan rond de Aarde een zonsondergang en zonsopgang waar. De satelliet vliegt dan in de schaduw van de Aarde gedurende een paar minuten. Omdat zowel SWAP als LYRA in bepaalde EUV golflengten observeren, zien beide instrumenten een geleidelijke EUV-zonsondergang en -opkomst wanneer het EUV licht geabsorbeerd wordt door de onderste lagen van de aardatmosfeer.

http://proba2.sidc.be