PROBA2: Belgische wetenschappers zetten de Zon in haar blootje De Koninklijke Sterrenwacht van België in een baan rond de aarde

posted: Jan 21, 2010

De Belgische ruimtevaart en ruimtewetenschappen beleven hoogdagen. Met PROBA2 hebben we een primeur: het is de eerste ESA-satelliet die de Zon observeert om zo ondersteuning voor de zogenaamde 'ruimteweersvoorspellingen' te bieden, bovendien en vooral is het de eerste satelliet waarop twee zonneinstrumenten staan waarover de Koninklijke Sterrenwacht van België, KSB de leiding heeft. Met trots meldt de KSB dan ook dat haar zonneinstrumenten SWAP en LYRA zeer goed functioneren. Tijdens de persconferentie van 26 januari werden de eerste resultaten voorgesteld. In 2002 besloten wetenschappers van de KSB om samen met een aantal Belgische en Europese partners op de PROBA2 trein te springen die vertrok vanuit het ESA-station. Ze richtten hun pijlen op zonnewaarnemingen die een cruciale ondersteuning bieden aan onderzoek van de Zon en aan voorspellingen van het ruimteweer, twee kernactiviteiten van de KSB. Turbulente plasmaprocessen, het magnetische vuurwerk op de Zon, massa- en lichtuitbarstingen, ... waren de sleutelwoorden. Het was een droom om instrumenten te ontwikkelen die het SIDC zelf kon hanteren en richten naar de noden van de ruimteweerwetenschappen. Deze droom kreeg de vorm van de "Lyman-alpha Radiometer" en de "Sun Watcher with Active Pixels and Image Processing", kortweg LYRA en SWAP. Deze instrumenten aan boord van PROBA2 zijn zowel technische als wetenschappelijke pareltjes.

2 november 2009, 02:50 Belgische tijd was het zover: de microsatelliet PROBA2 werd in de ruimte geschoten vanuit een Russische l anceerbasis.Het eerste signaal van de satelliet werd opgepikt in Redu omstreeks 06:00: PROBA2 zat in de juiste baan en leefde! Het openen van de SWAP-deur was een volgende cruciale stap. Tijdens het contact tussen de satelliet en Redu op de avond van 14 december 2009, werd het commando gegeven om de SWAP-deur te openen door de parafine die fungeerde als slot te laten smelten. De satelliet werd naar de Zon gericht en om 21:33 werd het eerste SWAP-beeld gemaakt waarop een stuk van de Zon in EUV te zien is. De Zon stond niet in het midden van het beeld wegens een paar attitudeproblemen van PROBA2. Het was reeds een overweldigend succes dat de Zon er (gedeeltelijk) op staat. De 'Principal Investigator', PI van SWAP kan je verzekeren dat tijdens dit ganse proces dat uren in beslag neemt, heel wat vingernagels sneuvelen. Na de bevestiging van succes werd een verdiende fles champagne gekraakt! Op 5 januari 2010, om 14:58 werd het veiligheidsslot van de eerste LYRA-deur ontgrendeld. Deur 2 en 3 volgden op 6 januari 2010. 6 januari 's avonds kwamen de eerste metingen van LYRA dan uiteindelijk naar beneden via het grondstation in Redu. Het LYRA-team was opgelucht maar vooral zeer opgetogen over de veelbelovende resultaten die wetenschappers doen watertanden. De PI van LYRA is enorm tevreden: 'We hebben niet voor niets 8 kostbare diamanten de ruimte ingestuurd. We hebben het bewijs dat deze high tech diamanten UV-detectoren letterlijk schitterend werken!" Op dit ogenblik hebben de operatoren van Redu de satelliet en zijn attitudeproblemen bijna volledig onder controle. De commissiefase waarin alles getest wordt, loopt eind januari af. Daarna zal PROBA2 op een nominale manier en regelmatig waarnemen, experimenteren en aan wetenschap doen. Op 26 januari 2010 maakt het PROBA2 consortium de eerste resultaten bekend tijdens een persconferentie.